Վերադարձ | Էրիխ Մարիա Ռեմարկ

«Վերադարձ»-ը Էրիխ Մարիա Ռեմարկի ոչ այնքան հայտնի գործերից է։ Այստեղ հեղինակը պատկերում է գերմանացի զինվորների՝ Առաջին աշխարհամարտից քաղաքացիական կյանք վերադարձը։ Ըստ որոշ աղբյուրների՝ այս վեպը «Արևմտյան ճակատում նորություն չկա» վեպի շարունակությունն է, որ նախ հատվածաբար լույս է տեսել բեռլինյան «Vossische» ամսագրում, այնուհետ՝ որպես գիրք «Propyläen» հրատարակչությունում։ Գիրքը լույս տեսնելուց հետո քննադատությունների տեղիք է տալիս, իսկ 1933թ․ նացիոնալիստները հրապարակավ հրկիզում են «Արևմտյան ճակատում նորություն չկա» վեպի հետ միասին։ Էռնսթ Բիրքհոլցն ու իր զինընկերները պատրաստվում են Արևմտյան ճակատից բռնել տունդարձի ճանապարհը։ Նրանց հոգեթրթիռ սպասումներն ու կարոտները հանդիպում են հայրենիքյան անլույս, անջերմ իրականությանը, նրանք չեն վերագտնում այն խանդավառությունը, որով տարիներ առաջ իրենց ռազմաճակատ էին ճանապարհում։ Հասարակությունը, այդ թվում՝ զինվորների ծնողները, չեն հաշտվում այն հանգամանքի հետ, որ պատերազմը լիովին փոխել ու տրավմայի է ենթարկել տղաներին։ Երբեմնի զինվորները շարունակում են հասարակությունից մեկուսացած և չկողմնորոշված զգալ իրենց։ Վեպն ավարտվում է, սակայն, լավատեսությամբ՝ վերակառուցման և բարին վերագտնելու հաստատուն կամքով։