Գրքում համակարգված և ամփոփ ձևով ներկայացված են հոգեբանական կոնսուլտացիաներին և հոգեթերապիային բնորոշ ընդհանրական իրողություններն ու հիմնական տեխնիկաները: Մենագրությունը նախատեսված է հոգեբանների, հոգեթերապևտների և սոցիալական աշխատողների համար:
Ժողովածուն ներառում է աշխարհի ժողովուրդների ուսանելի հեքիաթներ, առակներ ու լեգենդներ, որոնք ճանաչողական և դաստիարակչական մեծ նշանակություն ունեն: Պատմություններից շատերը ուղեկցվում են հարցերով և առաջադրանքներով, որոնք նպատակաուղղված են երեխաների ինքնուրույն մտածողության խթանմանը, բարոյական հասունացմանը, տարեկիցների հետ համագործակցելու ունակությունների զարգացմանը: Գիրքը կարող է օգտագործվել ինչպես տնային ընթերցանության, այնպես էլ դպրոցական երեխաների հետ խմբակային պարապմունքներ անցկացնելու համար:
Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների այս հատորը թվով չորրորդն է “Տիեզերքը ափի մեջ”, “Նարեկացու աղերսանքը” ու “Կաքավաբերդի առեղծվածը” ժողովածուներից հետո, որը նվիրված է արվեստի, գրականության, փիլիսոփայության, պատմության ու նաև գիտության տարբեր հարցերին: Վեց էսսե է նվիրված միայն ճարտարապետությանը: Բոլորովին նոր մոտեցմամբ է ներկայացվում Լեոնարդո դա Վինչիի Հայաստանում լինելու վարկածը: Ցնցող է Էվերեստի նվաճմանը նվիրված պատմությունը: Փաստեր, ապրումներ, խորհրդածություններ` բոլորովին նոր, շատ հաճախ անսպասելի վերջավորություններով, և այդ ամենը գրական, լեզվական ու ոճական հետաքրքիր մատուցմամբ:
Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների այս հատորում` թվով վեցերորդ, ներկայացված են նրա վերջին գործերը, այդ թվում չհրատարակված: Դրանք նվիրված են պատմության, արվեստի, փիլիսոփայության, գիտության, ճարտարապետության, կոսմոսին առնչվող հարցերին: Հուզիչ է “Ռամզես-Նեֆերտարի…” պատմությունը: Անակնկալ պիտի համարել “Հանճարեղ կանայք” ինքնատիպ էսսեն: Խիստ ուշագրավ է “Ինչ է ամբոխը” հոգեբանական-փիլիսոփայական ուսումնասիրությունը: Ուշադրություն է գրավում “մարդ-տիեզերք”, “պետություն-գիտություն” պրոբլեմների նորովի ու խիստ տպավորիչ մատուցումը:
Գիրքը Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների հինգերորդ ժողովածուն է` նվիրված փիլիսոփայությանը, արվեստին, պատմությանը, գրականությանը, ճարտարապետությանը, նաև գիտությանն ու կոսմոսին առնչվող իրադարձություններին: Տպավորիչ է իտալական Ռենեսանսի հանճարներին նվիրված ընդարձակ շարքը, հելլենական Հունաստանի արվեստը ներկայացնող տրիլոգիան: Չորս էսսե նվիրված է վերջին տարիներին կոսմոսում տեղի ունեցած խոշորագույն իրադարձություններին:
Սա տասներկուերորդ ժողովածուն է հեղինակի էսսեների` նվիրված արվեստի, գրականության, գիտության, պատմության, փիլիսոփայության և այլ հարցերին: Ուշագրավ է էսսեների ոճական հարստությունը: Գիրքն առատորեն հագեցված է իր իսկ` հեղինակի նկարչական գործերով:
Ականավոր աստղաֆիզիկոս Գրիգոր Գուրզադյանի այս ժողովածուն ներկայացնում է հեղինակի մտորումները, թե որն է այսօրվա մեր պատկերացումը տիեզերքի մասին, և որն է մարդու առաքելությունն այս Երկիր կոչված մոլորակի վրա: Մարդու ներկայությունը Երկրի վրա, հեղինակի կարծիքով, տիեզերական երևույթ է: Նա հնարավոր չի համարում մարդու այս տեսակի գոյությունը այլ աստղերի շուրջն առաջացած մոլորակների վրա: Գրքում մեծ տեղ է հատկացված մտքի թռիչքին, մշակույթի և արվեստի ասպարեզներում Երկրի վրա ստեղծված արժեքներին:
Պատկերապատումների ձևաչափով ներկայացված այս ինքնատիպ «հուշամատյանը» ստեղծվել է նկարիչ Սարգիս Մանգասարյանի հուշերի և նրա անցած ծանր ու արտասովոր ճանապարհի առավել հետաքրքրական դրվագների հիման վրա: Պատումի վավերականությունը շեշտելու համար գրքում ներառվել են արխիվային նյութեր, լուսանկարներ, հատվածներ նամակներից և օրագրային գրառումներ: Այս նյութերի միջոցով գրքում վերստեղծվում է նկարչին ճակատագրով սահմանված ժամանակաշրջանի դաժան ու անմարդկային պատկերը: Ստալինյան բռնաճնշումներ, պատերազմ, գերություն, ստեղծագործելու խոչընդոտներ… Փորձություններ, որոնց դիմակայել կարող էր միայն ուժեղ անհատը, թեև շատ դեպքերում մարդու անհատականությունը և կամքը որևէ արժեք կամ նշանակություն չէին ունենում: Իր հուշերի համար նկարիչն ընտրել է «Խակ պտուղ» վերնագիրը և ոչ մի այլ մեկնաբանություն չի ավելացրել: Մարդ, որն իր ամբողջ...
Գիրքը ներկայացնում է 20–րդ դարի եվրոպական գրականության ամենամեծ գրողներից մեկի՝ Ֆրանց Կաֆկայի հետ Յանոուխի զրույցներն ու հիշողությունները: Գուստավ Յանոուխը (1903–1968), որ հայրենի Չեխիայում հայտնի էր իբրև երաժշտագետ, գրական աշխարհում բացառիկ հեղինակություն սկսեց վայելել՝ հրատարակելով Կաֆկայի մասին հիշողությունների այս գիրքը (1951, 1968): Այն դիմացավ ժամանակների քննությանը և այսօր համարվում է Կաֆկայի կյանքի և ստեղծագործության մասին պատմող տասնյակ լավագույն գրքերից մեկը:
Գիրքը ԶՐՈՒՅՑՆԵՐ վերտառությամբ, ներկայացնում է Հին Չինաստանի հռչակավոր փիլիսոփա Կոնֆուցիոսի (մ.թ.ա. 5-րդ դար) ստեղծագործական ժառանգության ամենակարևոր դրվագները, որոնք անփոխարինելի տեղեկություններ են հաղորդում մեծ մտածողի և նրա ժամանակաշրջանի պետական ու հասարակական կյանքի, մտածելակերպի, մանկավարժական գործունեության վերաբերյալ: Նախատեսված է ընթերցող լայն շրջանների համար:
Ֆրանսիացի գրող, դրամատուրգ, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Անդրե Ժիդի «Եթե հատիկը չմեռնի» (1920) վիպակը ինքնակենսագրական ժանրի ամենացայտուն օրինակներից է, որտեղ նա, հոգևորի ու մարմնականի առճակատման և իր ներքին պայքարի մասին խոսելով, ներկայացնում է նաև այդ ժամանակաշրջանի հայտնի գրողների և արվեստագետների մի ամբողջ աստղաբույլ: Այս գիրքը ժամանակին մեծ աղմուկ է առաջացրել Օ. Ուայլդի վերաբերյալ արված մի քանի սենսացիոն խոստովանությունների պատճառով:
Ժան-Շա (Հովհաննես) Թեքգյոզյանի «Երրորդ սեռ»-ը ֆեմինիստական վեպ է, որի հերոսները բարդ ճակատագրերով կանայք են՝ տարբեր տարիքների դերասանուհիներ, որ ապրում են վերջին հարյուրամյակի տարբեր ժամանակահատվածներում և հասարակարգերում: Սակայն նրանց դրաման նույնն է՝ սիրել և լինել սիրված, գնահատված և ապրել արժանապատիվ: Վեպի վերնագիրը վերագրվում է դերասանի մասնագիտությանը: Դերասանները չունեն սեռ, նրանք ո՛չ կին են, ո՛չ տղամարդ, նրանք կորցնում են իրենց իրական դեմքն ու սեռականությունը, քանի որ ստիպված են խաղալ դերեր և ոչ միայն բեմում, այլ նաև առօրյա կյանքում: Հասարակությունը չի ուզում ճանաչել և ընդունել նրանց իրական ԵՍը, հետևաբար խաղը չի ավարտվում բեմից դուրս: Ահա ինչու է գիրքը կոչվում «Երրորդ սեռ»: Վեպի չորս...
Այս ժողովածուն` մասամբ փաստագրական, մասամբ երևակայական, հագեցած է արկածներով, որ ունենում է հեղինակը Եվրոպայում, Հյուսիսային Ամերիկայում և Արգենտինայում: Հեղինակը հետևում է Դանթեին Ֆլորենցիայում, Դիլան Թոմասին` Բեռլինում և փնտրում մի սպանված աշակերտուհու կողմից իրեն տրված բանաստեղծությունը: Աշխարհը միաժամանակ սովորական է և արտառոց` լի ժամանակակից հասարակության աղմուկով, բայց և հարուստ վայրերով ու պահերով, որտեղ իշխում է լիակատար լռություն: Նույնիսկ երբ Մինհինիքը «վերադառնում է» իր հարազատ Ուելսը, այնտեղ ամեն ինչ նույնքան զարմանահրաշ է, որքան Բաբելոնը, որը կարող է լինել առասպել կամ սարսափազդու իրականություն:
Գիրքը ներկայացնում է հայ միջնադարյան գրականության երկու հիմնական ուղղությունները՝ պաշտոնական և ոչ պաշտոնական, և այն գրական ժանրերի գերակշիռ մասը, որը հովանավորվում էր հայ եկեղեցու կողմից: Ձեռնարկին կցված է «Հավելված», որում ընթերցողը կգտնի գրքի տեսական մասին վերաբերող որոշ բնագրեր: Անգլերենով ընդգրկված են մի շարք առակներ Եզոպոսից, որոնք շատ հանրահայտ են՝ կան և՛ Վարդան Այգեկցու, և՛ ֆրանսիացի առակագիր Լա Ֆոնտենի, և՛ ռուս գրող Կռիլովի մշակումներում:
Ուսումնական ձեռնարկը ընդգրկում է «Հայ ժողովրդական բանահյուսություն» շատ ընդգրկուն գիտաճյուղի միայն այն թեմաները, որոնք բուհական ծրագրով անցնում են մանկավարժական բարձրագույն դպրոցում: Այն նախատեսված է մանկավարժական բուհերի բանասիրական ֆակուլտետների ուսանողների համար: Օգտակար կարող է լինել հայոց լեզվի և հայ գրականության ուսուցիչների համար:
Դասագիրքը հստակ ու կոնկրետ ներկայացնում է հայ գրականության տեսության առաջնային խնդիրների համակարգը` նպաստելով սեղմ ժամանակահատվածում և ճշգրիտ ձևով այն յուրացնելուն: Հանձնարարվում է բանասիրական ֆակուլտետների հեռակա և առկա բաժինների ուսանողներին, ինչպես նաև հայ գրականության ուսուցիչներին:
Դասագիրքը համապատասխանում է ներկա ժամանակի դպրոցական համակարգի փոփոխություններին, գրված է նորացված տեսական մեթոդով և հեղինակի` դպրոցում իրականացրած սեփական փորձի հիման վրա: Հաշվի են առնված մեր օրերի առաջադեմ երկրների գրականության դասավանդման մեթոդիկայի ձեռքբերումները և հայ գրականության դասավանդման մեթոդիկայի ազգային-ավանդական փորձը: Այն գործնականորեն օգտակար է բանասիրական ֆակուլտետների ուսանողների և հայ գրականության ու հայոց լեզվի ուսուցիչների համար:
Ուսումնական սույն ձեռնարկի նպատակն է բանասիրական ֆակուլտետների բակալավրիատում ուսուցանվող «Հայ գրաքննադատության պատմություն» առարկայի ծրագրային թեմաների գերակշիռ մասը ներկայացնել առանձին գրքի ձևով, որին կցված է ուսանողների կողմից պարտադիր ընթերցվելիք բնագրերի մի մասը ներկայացնող «Հավելված»: Օգտակար կարող է լինել նաև ավագ դպրոցում հայ գրականություն դասավանդող ուսուցիչների համար:
Գրքում վերլուծական-մեկնաբանական մեթոդով մատուցված են ավագ դպրոցի ծրագրում տեղ գտած հայ դասականների որոշ գործեր, որոնց նպատակն է ուսուցչի մտապաշարում զարգացնել սեփական որոնողական մեթոդները, հայ գրականության մեկնաբանություններում զուգորդել համամարդկայինն ու ազգայինը: Այս ուսումնական ձեռնարկում տարբերակված մոտեցումներ կան հայ միջնադարյան մատենագիրների, հայ ժողովրդական բանահյուսության գործերի ու նոր շրջանի հեղինակների երկերի մեկնաբանման խնդիրների վերաբերյալ: Գիրքն ունի հավելված, որում զետեղված են նշանավոր գրականագետների վերլուծական մեթոդներից առանձին հատվածներ:
Ներկա հատորը հեղինակի էսսեների` թվով ութերորդ ժողովածուն է` նվիրված այսօրվա գիտության խոշորագույն պրոբլեմներից մեկին` գալակտիկային: Հեղինակը ցույց է տալիս, թե ինչ հեղաշրջող դեր է խաղացել ու շարունակում է խաղալ, արդեն երկու տասնամյակ անընդմեջ, Հաբբլ անունը կրող այդ վիթխարի կոսմիկական տելեսկոպը: Գրքում բերված են շուրջ քառասուն գալակտիկաների խիստ տպավորիչ նկարները, բոլորն էլ գունավոր` այդ տելեսկոպի օգնությամբ ստացված:
Այս գիրքը, որը ամբողջ աշխարհում համարվում է ֆինանսական ավետարան, առնչվում է յուրաքանչյուրիս անձնական հաջողություններին: Հաջողությունը մեր ձեռքբերումներն են՝ որպես մեր ջանքերի ու կարողությունների արդյունք: Պատշաճ պատրաստվածությունը մեր հաջողության բանալին է: Մեր գործողությունները չեն կարող ավելի իմաստուն լինել, քան մեր միտքը: Եվ մեր մտքերը չեն կարող մեր գիտակցությունից իմաստուն լինել: Նիհար քսակները բուժող այս գիրքը համարվում է ֆինանսական հիմունքների ընկալման ուղեցույց: Այսպիսով, գիրքը նրանց համար է, ովքեր ձգտում են հասնել ֆինանսական հաջողության: Սովորեցնում է, թե ինչպես դրամ կուտակել, պահել այդ կուտակածը և բազմապատկել այն:
Գիրքն առաջին ամբողջական ուսումնասիրությունն է հայերենով, ռուսերեն հավելվածով՝ նվիրված մեր ժամանակների նշանավոր բանաստեղծուհի Ալիսիա Կիրակոսյանի ստեղծագործությանը: Այն հասցեագրված է գրականագետներին, պոեզիայի աշխարհը պաշտող ուսանողությանը, ընթերցողական լայն լսարանին:
