Գրքի 12 գլուխները ստեղծվել են Դովլաթովի կողմից 1980-ական թվականներին որպես առանձին պատմվածքներ: Հերոսներն իրական մարդիկ են, հենց այդ պատճառով էլ ապագա գրքի անվանումներից մեկը եղել է «Ընտանեկան ալբոմ»: Սա գիրք է, որից հնչում է «Առողջ մտքի ցածր երաժշտությունը» (Ի. Բրոդսկի), որն օգնում է մեզ պահել արժանապատվությունը կյանքի ամենադժվար պահերին:
Սերգեյ Դովլաթովը 20-րդ դարի և 21-րդ դարասկզբի ամենաընթերցվող ռուս գրողներից է: Նրա պատմվածքները, վեպերը, տետրերը թարգմանվում են բազմաթիվ լեզուներով, էկրանավորվում, ուսուցանվում դպրոցներում և ԲՈՒՀ-երում: Սույն հավաքածուն ներառում է Դովլաթովի մի շարք հանրահայտ պամտվածքներ՝ ծիծաղելի, տխուր և կյանքով լցված, ինչպես վայել է մեծ գրողին:
Մի անգամ գինետնում բնակություն է հաստատում նոր հյուր՝ նախկին ծովային Բիլլի Բոնսը։ Որոշ ժամանակ անց նրան սկսում են այցելել տարօրինակ հյուրեր։ Առաջին հայտնվում է Սև Գամփռ մականունով նախկին ծովահենը՝ Բիլլիի հին ծանոթը։ Նրանք վիճում են Բոնսը վիրավորում է Սև Գամփռին, բայց վերջինս փրկվում է փախուստով։ Այնուհետև Բիլլիին է այցելում կույր, աղքատ Պյուն, որը նրան է փոխանցում Սև նշանը՝ ծովահենների ահարկու նախազգուշացումը առաջնորդներին, որոնք խախտել են թիմի շահերը։ Բիլլին ստանալով նշանը որոշում է անմիջապես լքել այդ վայրը, բայց հանկարծակի մահանում է կաթվածից։ Ջիմ և նրա մայրը, որոնց Բիլլին գումար է պարտք բնակվելու համար խուզարկում են մահացած ծովայինին և նրա իրերը։ Նրա...
Յուկիո Միսիման աշխարհի ամենահայտնի և ընթերցվող ճապոնացի գրողներից է: Նա հայտնի է ինչպես իր բազմաժանր գրականությամբ (վեպեր, պիեսներ, պատմվածքներ, էսսեներ և այլն), այնպես էլ յուրօրինակ կյանքով ու մահով (հարակիրի անհաջող հեղափոխության փորձից հետո): Սույն ստեղծագործությունը հեղինակի ամենավաղ և արժեքավոր աշխատություններից է: Այն ներառվել է Յունեսկոյի ճապոնական գրականության գլուխգործոցների ցանկում: Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում Օսակա քաղաքից ոչ հեռու գտնվող մի գյուղում հետպատերազմյան ժամանակաշրջանում: Գլխավոր հերոսուհին՝ երիտասարդ կույս Էցուկոն, գաղտնի կիրք է տածում երիտասարդ այգեպանի հանդեպ…
Վեպի իրադարձությունները ծավալվում են ապագայում, երբ ամերիկյան հասարակության մեջ իշխող մտայնությամբ գրքերը մարդկանց դժբախտության աղբյուր են, և դրանք անխնա կրակի պետք է մատնել: Թաքստոցներում պահվող փոքրաթիվ գրքերը հայտնաբերվում ու հրապարակայնորեն ոչնչացվում են հատուկ այդ աշխատանքի համար ստեղծված հրկիզողների ջոկատի կողմից: Հրկիզող Գայ Մոնթագն ու նրա կինը՝ Միլդրեդը, ապրում են ժամանցի ու զվարճանքի, հեռուստատեսությամբ քարոզվող սնամեջ հարաբերությունների թմբիրի մեջ մինչ այն պահը, երբ Մոնթագը որոշում է փրկել ու կարդալ գրքերը: Փախուստն անհոգի ու անմիտ իրականությունից մտածելու սովորույթին վերադառնալու միակ ճանապարհն է: Մոնթագը լքում է քաղաքը, որտեղ արդեն իսկ պատերազմ է սկսվել: Գետը նրան տանում է դեպի երկրի խորքը, որտեղ նրան դիմավորում...
Անդերսենի ամենաերկար և ամենահայտնի հեքիաթներից մեկն է։ Ըստ կենսագիր Քերոլ Ռոուզենի՝ սառցե սրտով Ձյունե թագուհու նախատիպը եղել է օպերային երգչուհի Ջեննի Լինդը, ում անպատասխան սիրել է Անդերսենը. նրանք ծանոթացել են 1840 թվականին։ Կազմված է 7 գլխից, առաջին անգամ հրատարակվել է 1844 թվականի դեկտեմբերի 21-ին՝ «Նոր հեքիաթներ։ Առաջին հատոր։ Երկրորդ հավաքածու։ 1845։» (դան․՝ Nye Eventyr. Første Bind. Anden Samling. 1845.) հատորում։ Սկանդինավյան բանահյուսության մեջ հանդիպում են հիշատակումներ Սառցե կնոջ մասին, որ մարմնավորում է ձմեռն ու մահը (հետագայում այդ կերպարը հանդիպում է բազմաթիվ մանկական գրողների մոտ, մասնավորապես Տուվե Յանսոնի «Կախարդական ձմեռ» ստեղծագործության մեջ)։ Պատմում են, թե իբր Անդերսենի հոր վերջին խոսքերն են...
Այս գրքում հանրահայտ ավստրիացի հոգեբույժ և հոգեբան, հոգեվերլուծության սկբնավորող Զիգմունդ Ֆրոյդի անձն ու գործունեությունը կբացայատվի փոքր-ինչ անսպասելի տեսանկյունից: Գրքում տեղ են գտել Ֆրոյդի նամակներն իր նշանածին՝ Մարթա Բերնայսին, որոնք նա ուղարկել է Վենայից, Փարիզից և Բերլինից չորս տարիների ընթացքում (1882-1886)՝ նշանադրությունից մինչև ամուսնություն ընկած ժամանակահատվածում: Նամակները կրում են այնպիսի փիլիսոփայական մտքեր կյանքի ու մահվան, մարդկային գոյության և հոգեբանական հանելուկների մասին, որոնցից շատերը Ֆրոյդն առաջինն է ուսումնասիրում ու բացահայտում աշխարհին:
Վեպն սկսվում է մի մայիսյան օր, երբ երկու մոսկովյան գրականագետներ՝ ՄԱՍՍՈԼԻՏ գրական հայտնի միավորման նախագահ Միխայիլ Ալեքսանդրևիչ Բեռլիոզը և պոետ Իվան Բեզդոմնին Պատրիարքական լճի մոտ զբոսանքի ժամանակ հանդիպում են արտասահմանցու նման մի անծանոթի: Վերջինս նրանց հետ զրույցի է բռնվում Հիսուս Քրիստոսի մասին, պատմում է Հուդեայի կայսր Պիղատոս Պոնտացու պատշգամբում եղած լինելու մասին և կանխագուշակում Բեռլիոզի մոտալուտ մահը, ասելով, որ նրա գլուխը կոմսոմոլիտուհի կին է կտրելու: Գրականագետները չգիտեն, որ իրենց առջև Վոլանդն է՝ Սատանան, որը Խորհրդային Միություն է եկել իր շքախմբի՝ Կորովև-Ֆագոտի, Բեգեմոտ կատվի, Ազազելլոյի և Հելլայի հետ… «Վարպետը և Մարգարիտան» Միխայիլ Բուլգակովի վերջին ստեղծագործությունն է, որը եզրափակում է Բուլգակովի համար...
Ցարական Ռուսաստան, 1903 թվական: Վեպն սկսվում է փոքրիկ Յուրայի մոր՝ Մարիա Նիկոլաևնա Ժիվագոյի հուղարկավորության նկարագրությամբ: Մոր մահից հետո հոր կողմից վաղուց լքված լինելու պատճառով Յուրայի խնամքը ստանձնում է մորեղբայրը՝ Նիկոլայ Նիկոլաևիչ Վեդենյապինը, որը փիլիսոփա էր, ուղղափառ եկեղեցու նախկին քահանա, իսկ այդ ժամանակ արդեն թղթակցում էր Վոլգայի առափնյա մի քաղաքում գտնվող ինչ-որ առաջադեմ լրագրի: Յուրայի հայրը՝ Անդրեյ Ժիվագոն, մի ժամանակ ունևոր մարդ է եղել, Մոսկվայի վաճառական ազնվականության անդամ, սակայն ընտանիքի միլիոնները վատնել է Սիբիրում՝ զբաղվելով խաղամոլությամբ և հարբեցողությամբ: Այդ ամառ տասնմեկամյա Յուրան և Նիկոլայ Նիկոլաևիչը ճանապարհորդում են Դուպլյանկա՝ մետաքսի հարուստ վաճառական Լավրենտի Նիկոլաևիչ Կոլոգրիվովի կալվածք: Նրանք այնտեղ Կոլոգրիվովին այցելելու համար չէ,...
Վեպն սկսվում է մի մայիսյան օր, երբ երկու մոսկովյան գրականագետներ՝ ՄԱՍՍՈԼԻՏ գրական հայտնի միավորման նախագահ Միխայիլ Ալեքսանդրևիչ Բեռլիոզը և պոետ Իվան Բեզդոմնին Պատրիարքական լճի մոտ զբոսանքի ժամանակ հանդիպում են արտասահմանցու նման մի անծանոթի: Վերջինս նրանց հետ զրույցի է բռնվում Հիսուս Քրիստոսի մասին, պատմում է Հուդեայի կայսր Պիղատոս Պոնտացու պատշգամբում եղած լինելու մասին և կանխագուշակում Բեռլիոզի մոտալուտ մահը, ասելով, որ նրա գլուխը կոմսոմոլիտուհի կին է կտրելու: Գրականագետները չգիտեն, որ իրենց առջև Վոլանդն է՝ Սատանան, որը Խորհրդային Միություն է եկել իր շքախմբի՝ Կորովև-Ֆագոտի, Բեգեմոտ կատվի, Ազազելլոյի և Հելլայի հետ… «Վարպետը և Մարգարիտան» Միխայիլ Բուլգակովի վերջին ստեղծագործությունն է, որը եզրափակում է Բուլգակովի համար...
Ընթերցողի ուշադրությանն է ներկայացվում հանրահայտ ռուս-ամերիկյան գրող, 20-րդ դարի խոշորագույն արձակագիրներից մեկի, սենսացիոն «Լոլիտայի» հեղինակ Վլադիմիր Նաբոկովի առաջին և ամենաինքնակենսագրական վեպը: Սա գիրք է «հիշողության տարօրինակությունների», կյանքի անցյալի և ներկայի խճճումների, առաջին սիրո մասին: Վեպը, որի գործողությունները տեղի են ունենում ընդամենը 6 օրում և որում շատ քիչ են կերպարները, մեծ նշանակություն է ստանում հեղինակային զգացմունքների շնորհիվ:
Վեպի գործողությունները տեղի են ունենում 1933-1935 թթ. Մեծ ճգնաժամի տարիներին Ալաբամա նահանգի մտացածին «հոգնած հին քաղաքում»՝ Մեյքոմում: Վեպի գլխավոր հերոսուհին Ջին Լուիզ Ֆինչն (Սրաչուկ) է, ով ապրում է իր մեծ եղբոր՝ Ջիմի և այրիացած հոր՝ Աթիքըսի հետ, ով միջին տարիքի իրավաբան է: Ջիմն ու Սրաչուկը ընկերանում են մի տղայի հետ, որի անունը Դիլ էր, ով ամեն ամառ իր հորաքրոջ հետ այցելում է Մեյքոմ: Երեք երեխաները վախեցած և ահաբեկված են իրենց մեկուսացած հարևանից՝ Արթուր «Բոբո» Ռադլիից: Մեյքոմի մեծահասակները անվստահությամբ են խոսում տղայի մասին, իսկ շատերը նրան տարիներով չեն տեսել: Երեխաները լրացնում են մեկը մյուսի պատկերացումները՝ կապված տղայի արտաքինի, նրա փակված լինելու...
Կայսր Ադրիանոսի (Հադրիանոս) քարտուղար Գայոս Սվետոնիոս Տրանքվիլլոսի սույն աշխատությունունը պարունակում է Հուլիոս Կեսարի և հռոմեական տասնմեկ կայսրերի (Օգոստոս, Տիբերիոս, Կալիգուլա, Կլավդիոս, Ներոն, Գալբա, Օթոն, Վիտելլիոս, Վեսպասիանոս, Տիտոս, Դոմետիանոս) կենսագրությունները, որոնք գրված են որոշակի սկզբունքով (կայսեր կյանքը մինչև իշխանության գլուխ անցնելը, պետական գործունեությունը, անձնական կյանքը, մահը) և ընդգծված վավերականությամբ։
Հանրահայտ «Ջեյն Էյր» գրքի հեղինակի հերթական ստեղծագործությունը գեղեցիկ դասական սիրավեպ է, որում արտացոլվել են Բրոնթեի վերապրումները՝ ուսումը Բրյուսելում և սերը ուսուցչի հանդեպ: «Ուսուցիչը» Բրոնթեի առաջին ավարտված վեպն է, բայց հրապարակվել է նրա մահից հետո:
Սույն հավաքածուում տեղ են գտել Ռայներ Մարիա Ռիլկեի «Մալտե Լաուրիդս Բրիգգե գրառումները» վեպը, «Կորնետ Քրիստոֆ Ռիլկեի սիրո և մահվան մասին երգը» ստեղծագործությունը, «Վիշապին հաղթածը» հեքիաթը, «Պիեր Դյումոն» նկարագրությունը, բանաստեղծական արձակ, ինչպես նաև էսսե Ռոդենի մասին և հանրահայտ «Սեզաննայի մասին նամակներ» ու «Նամակներ երիտասարդ բանաստեղծին» ստեղծագործությունները:
Առաջին անգամ հրատարակվել է 1868 թվականի հունվարից մինչև 1869 թվականի փետրվար «Русский вестник» պարբերականում։ Համարվում է Դոստոևսկու լավագույն ստեղծագործություններից մեկը։ Թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում նաև հայերեն։ Վեպի գաղափարն ծնվել է հեղինակի՝ արտասամանյան ուղևորության ժամանակ, երբ նա եղել է Գերմանիայում ու Շվեյցարիայում։ «Ապուշը» վեպի առաջին գրառումն արվել է 1867 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Ժնևում։ Մնացածը գրվել է Իտալիայում և ավարտվել Ֆլորենցիայում 1869 թվականի հունվարի 29-ին։ Նախապես նվիրված է եղել գրողի սիրելի զարմուհուն՝ Ս․ Ա․ Իվանովային։ Պահպանվել են վեպի նախապատրաստական նյութերի երեք տետրեր (առաջին անգամ հրատարակվել են 1931 թվականին), սակայն վեպի սևագիր ու մաքրագիր ձեռագրերը չեն պահպանվել։ Համաշխարհային կինոյի նշանավոր ռեժիսորներից...
Դեռ հին ժամանակներում Վերգիլիոսի ստեղծագործությունները կիրառումն էին կրթական նպատակներով: «Բուկոլիկները» («Հովվականք», «Հովվական բանաստեղծություններ») նրա վաղ ստեղծագործություններից է: Իր մեջ ներառում է տեսարաններ հովվական կյանքից, որոնք իրականում շատ զգացմունքային են ու ինտելեկտուալ: Գեորգիկներ (հունարեն՝ γεωργεῖν – «հողագործական») լայնորեն տարածված է եղել անտիկ պոեզիայում։ Լայն իմաստով՝ գյուղատնտեսության մասին պրակտիկ նշանակությամբ երգեր և պոետիկ ստեղծագործություններ է, նեղ իմաստով՝ Վերգիլիոսի հայտնի 4 գրքերից բաղկացած դիդակտիկ աշխատությունը, որտեղ խոսվում է հողագործության, պտղագործության, գինեգործության, անասնաբուծության և մեղվապահության մասին։ Գեորգիկներում գովերգվում էին բնության գեղեցիկ տեսարանները, գեղջկական խաղաղ աշխատանքը, տնային հանգստավետ ու անդորր կյանքի հրապույրները։ Գեորգիկների հեղինակներ են եղել հույն բանաստեղծ Հեսիոդոսը («Աշխատանք և օրեր»), հռոմեացի բանաստեղծներ Կատոն...
Գրքում ներկայացված են մեծագույն հին հունական ողբերգակ Եվրիպիդեսի (Սոֆոկլեսի և Էսքիլեսի հետ միասին) ամենահայտնի ստեղծագործությունները: Նրա մշակույթն իր ժամանակով առաջ էր անցել ոչ միայն էլլական, այլ մեզ ավելի մոտիկ մշակույթներից: Հնում նրան անվանում էին «փիլիսոփա բեմի վրա» կամ «ամենաողբերգային պոետ» (Արիստոտել), իսկ այսօր շատերը նրան ճանաչում են որպես «Հունաստանի ամենառոմանտիկ պոետ»: Ըստ Սոֆոկլեսի՝ Եվրիպիդեսը նկարագրում էր մարդուն ոչ թե այնպիսին, ինչպիսին նա պետք է լինի, այլ այնպիսին, ինչպիսին նա կա իրականում: Սույն հավաքածուում տեղ են գտել «Մեդեա», «Հիպպոլիտոս», «Անդրոմաքե», «Էլեկտրա», «Իփիգենիան Ավլիսում», «Բաքոսուհիներ», «Իփիգենիան Տավրիսում» ողբերգություններ Ի. Ֆ. Աննենսկու դասական թարգմանությամբ:
Հանրահայտ ավստրիացի հոգեբանի այս հավաքածուում տեղ են գտել Զիգմունդ Ֆրոյդի նեվրոզի, պարանոյայի, հոմոսեքսուալիզմի և մազոխիզմի առաջացման վերաբերյալ հոդվածները: Գրքում կան ինչպես հայնտի, այնպես էլ անհայտ մի շարք աշխատություններ:
Սույն հավաքածուում տեղ են գտել ռուս ամենաընթերցվող հեղինակներից մեկի՝ Սերգեյ Դովլաթովի վաղ և ուշ շրջանի ստեղծագործությունները, պատմվածքները, զգացմունքային դետեկտիվ և տեքստեր մտածված, բայց դեռ չգրված գրքերից:
Հանրահայտ ֆանտաստ գրող Կիր Բուլիչով ստեղծել է հետաքրքիր մի հերոսուհու՝ Ալիսա Սելեզնյովային: Դպրոցական Ալիսան ապրում է 21-րդ դարում, երբ տիեզերանավերը թռնում են մինչև տիեզերքի ամենահեռու անկյունները, երբ այլմոլորակային կենդանիներին կարելի է տեսնել երկրային կենդանաբանական այգիներում, և որտեղ ոսկե ձուլվածքը պարզապես հին և անպիտակն գտածո է, որը կարելի է գտնել միայն հազվագյուտ թանգարաններում: Սույն գրքում տեղ են գտել Ալիսայի, նրա հայրիկի և «Պեգաս» տիեզերանավի անձակազմի տիեզերական ճանապարհորդությունների մասին պատմվածքները: Նրանք ուղևորվում են այլ մոլորակներ մոսկովյան կենդանաբանական այգու համար հետաքրքիր կենդանիներ գտնելու համար:
երեք պատմվածքների շարք՝ գրված Լև Տոլստոյի կողմից, հրատարակված 1855 թվականին: Պատմվածքները նկարագրում են Սևաստոպոլի պաշտպանությունը: Տոլստոյը գրում է ինչպես քաղաքի պաշտպանների հերոսության, այնպես էլ անմարդկային ու անիմաստ պատերազմի մասին։ Առաջին անգամ հայտնի գրողը գտնվում է գործող բանակում և նրա շարքերից անմիջապես հայտնում է հանրությանը իր աչքի առաջ կատարվածի մասին։ Այսպիսով կարելի է պնդել, որ Լև Տոլստոյը եղել է առաջին ռազմական թղթակիցը: Շրջապատված քաղաքի կյանքի պատկերի ճշտության ու հավաստիության ապահովումը պայմանավորված էր ոչ միայն գրողի վարպետությամբ, այլ ավելի շուտ այն բանով, որ Լև Տոլստոյը 1854 թվականի նոյեմբերից մինչև 1855 թվականի օգոստոսը գտնվում էր Սևաստոպոլում և նրա շրջակայքում։ Մեկուկես ամսվա ընթացքում կրակոցների...
XX դարի սկզբին՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո, ծնվում է Բենջամին Բաթոնը՝ այն միակ մարդը, որը մանուկ հասակում ուներ 80 տարեկան ծերունու առողջություն, այդ պատճառով դժվարությամբ էր քայլում։ Հայրը Բենջամինի տարօրինակ տեսակի համար նրան թողնում է մի տան շեմին, որտեղ խնամում էին ծեր մարդկանց։ Ծեր մարդկանց խնամող մի կին, որի անունը Քուինի էր, խղճում է նորածնին և խնամում նրան։ Բժիշկները Բենջամինին շատ քիչ ժամանակ էին տվել ապրելու համար։ Բենջամինն օր օրի երիտասարդանում էր։
Հավաքածուում տեղ են գտել հեղինակի այն ստեղծագործությունները, որոնք կրում են ինքնակենսագրական բնույթ: Գրքում է նաև «Մորֆի» պատմվածքը՝ հեղինակի անկեղծ ու դաժան խոստովանանքը: