ՀԻՇԻՐ ԻՆՁ, ԵԹԵ ՈՉ ԱՄԵՆ ՐՈՊԵ, ապա գոնե երեք րոպեն մեկ անգամ, և իմացիր, որ մնացած երկու րոպե հիսունինը վայրկյանի ընթացքում ԴՈՒ ԻՄ ՄՏՔՈՒՄ ԵՍ «Արտագաղթած կարոտ» էսսեների և պատմվածքների ժողովածու: Կյանքում միշտ կամ մենք ենք հեռանում, կամ մեզնից են հեռու գնում: Հեռացումները միշտ ուղեկցվում են արցունքներով՝ ուրախության կամ տխրության, սակայն երբեմն էլ հոգիդ է լալիս իր անտես աչքով… Գիրքը նվիրվում է այն կարոտներին, որոնք արտագաղթել են հավերժորեն՝ անվերադարձ…z
Առակների այս ժողովածուն աշխարհին հայտնի է «Քալիլա և Դիմնա» վերտառությամբ: Հայ ընթերցողին ներկայացվել են «Քալիլա և Դիմնայի» միայն առակները՝ հիմնական և առավել կարևոր հատվածը: Ժողովածուն պարսկերենից թարգմանել և ծանոթագրել է Գևորգ Ասատրյանը: Գրքի սկզբնաղբյուրը հին հնդկական «Պանչատանտրան» («Հնգամատյան») է, որ 6-րդ դարում (550թ.) Սասանյան արքա Խոսրով Անուշրիվանի օրոք թարգմանվել է պահլավերեն: Հետագա դարերում միջնադարյան գրականության այս հուշարձանը շարունակել է իր հաղթարշավը՝ դառնալով Եվրոպայի և Ասիայի բազմաթիվ ժողովուրդների սեփականությունը:
Ժողովածուն կազմելիս հեղինակն օգտվել է Հայաստանում և Սփյուռքում 19-21-րդ դարերում հրատարակված տարաբնույթ գրականությունից: Նյութերի պատկառելի մասն ընտրվել է բանագիտական և ազգագրական ժողովածուներից, մի մասը՝ բարբառագիտական ուսումնասիրությունների նմուշների բաժիններից, մյուս մասը՝ առանձին տեղավայրերին նվիրված և այլ գրքերից, ինչպես նաև՝ որոշ անձնական հավաքածուներից: Ժողովածուում ընդգրկվել են առակի հետևյալ տեսակները՝ ա/ դասական՝ այլաբանական առակներ, որոնց հերոսները մեծ մասամբ կենդանիներ են; բ/ առակատիպ ժողովրդական զրույցներ; գ/ հեքիաթատիպ առակներ; դ/ երգիծական առակ-զվարճապատումներ; ե/ երկխոսական առակ-առածներ:
Ժողովածուն կազմելիս հեղինակն օգտվել է Հայաստանում և Սփյուռքում 19-21-րդ դարերում հրատարակված տարաբնույթ գրականությունից: Նյութերի պատկառելի մասն ընտրվել է բանագիտական և ազգագրական ժողովածուներից, մի մասը՝ բարբառագիտական ուսումնասիրությունների նմուշների բաժիններից, մյուս մասը՝ առանձին տեղավայրերին նվիրված և այլ գրքերից, ինչպես նաև՝ որոշ անձնական հավաքածուներից: Ժողովածուում ընդգրկվել են առակի հետևյալ տեսակները՝ ա/ դասական՝ այլաբանական առակներ, որոնց հերոսները մեծ մասամբ կենդանիներ են; բ/ առակատիպ ժողովրդական զրույցներ; գ/ հեքիաթատիպ առակներ; դ/ երգիծական առակ-զվարճապատումներ; ե/ երկխոսական առակ-առածներ:
Ժողովածուն կազմելիս հեղինակն օգտվել է Հայաստանում և Սփյուռքում 19-21-րդ դարերում հրատարակված տարաբնույթ գրականությունից: Նյութերի պատկառելի մասն ընտրվել է բանագիտական և ազգագրական ժողովածուներից, մի մասը՝ բարբառագիտական ուսումնասիրությունների նմուշների բաժիններից, մյուս մասը՝ առանձին տեղավայրերին նվիրված և այլ գրքերից, ինչպես նաև՝ որոշ անձնական հավաքածուներից: Ժողովածուում ընդգրկվել են առակի հետևյալ տեսակները՝ ա/ դասական՝ այլաբանական առակներ, որոնց հերոսները մեծ մասամբ կենդանիներ են; բ/ առակատիպ ժողովրդական զրույցներ; գ/ հեքիաթատիպ առակներ; դ/ երգիծական առակ-զվարճապատումներ; ե/ երկխոսական առակ-առածներ:
Ընթերցարանը բաղկացած է երեք բաժնից՝ «Հեքիաթ», «Առակ», «Գրողների մասին»: Ծաղկաքաղ է արված հայկական ժողովրդական և այլ ժողովուրդների հեքիաթներից, ընդգրկված են նաև գրական մշակումներ և հեղինակային հեքիաթներ: Յուրաքանչյուր հեքիաթից և առակից հետո տրված է անհասկանալի բառերի բառարան: Առակների բաժնում ներառված են Եզոպոսի ժամանակներից մինչև այսօրվա առակագիրների գործերից: Աշակերտները հնարավորություն ունեն նկարազարդելու արտադասարանային ընթերցանության համար նախատեսված այս ստեղծագործությունները և կարծիք գրելու դրանց մասին, կարող են կարդացած նյութը պատմել իրենց դասընկերներին և նրանց հետ քննարկել, բանավիճել դրանց շուրջ և այլն: Երաշխավորել է ՀՀ ԿԳՆ Կրթության ազգային ինստիտուտը:
Գրքում ընդգրկված են Աթաբեկ Խնկոյանի` երեխաների կողմից սիրված առակները` “Մկների ժողովը”, “Խոզն ու ագռավը”, “Նապաստակները”, “Գայլն ու գառը”, որոնց հերոսներն իրականում կերտված են գունագեղ պլաստիլինից: Բացի սիրված ստեղծագործությունների ընթերցումից` երեխաները կարող են ինքնուրույն կերտել հերոսներին, ինչը կզարգացնի նրանց մտածողությունը, երևակայությունը, ձեռքի շնորհքը` բացահայտելով արվեստագետի նրանց ունակությունները:
Գրքում ընդգրկված են Աթաբեկ Խնկոյանի` երեխաների կողմից սիրված առակները` “Մկների ժողովը”, “Խոզն ու ագռավը”, “Նապաստակները”, “Գայլն ու գառը”, որոնց հերոսներն իրականում կերտված են գունագեղ պլաստիլինից: Բացի սիրված ստեղծագործությունների ընթերցումից` երեխաները կարող են ինքնուրույն կերտել հերոսներին, ինչը կզարգացնի նրանց մտածողությունը, երևակայությունը, ձեռքի շնորհքը` բացահայտելով արվեստագետի նրանց ունակությունները:
Գիրքը Վերածննդի հանճարներից մեկի՝ Լեոնարդո դա Վինչիի կյանքի և նրա բազում հայտնագործությունների մասին է: Գրքում ներառված են նաև մեծագույն նկարչի առակներն ու հեքիաթները: Նախատեսված է ընթերցող լայն շրջանակի համար:
Ժողովածուն ներկայացնում է Լեոնարդո դա Վինչիի կյանքից ուշագրավ մանրամասներ և ավելի քան 50 առակ: Գրքի նկարներում Վերածննդի մեծ մտածողի ստեղծագործությունների խորհուրդն ու փիլիսոփայությունն արտահայտված է «Հայ կրթություն» կրթական հիմնադրամի շնորհալի սաների ստեղծագործ երևակայության պատկերներով, որոնք արտացոլում են առակների իմաստավորումն ու ընկալումը հենց գրքի ապագա ընթերցողների՝ մանուկների ներաշխարհում:
Գրքում ի մի են բերված նշանավոր մարդկանց աֆորիզմները և աշխարհի տարբեր ժողովուրդների առած-ասացվածքները՝ հայրական թեմայով: Նախատեսված է ընթերցող լայն շրջանների համար:
«Զանգակ» հրատարակչությունը, շարունակելով իր «Ոչ մի շաբաթ առանց բանաստեղծության. ընտրանի–օրագիր» նախագիծը (2017, 2018), Հովհաննես Թումանյանի 150–ամյա հոբելյանին ընդառաջ ներկայացնում է «Ոչ մի շաբաթ առանց Թումանյանի» գիրքը: Պահպանելով արդեն հրատարակված ժողովածուների ձևաչափը, այն է՝ շաբաթվա օրերը ներառող, ամենօրյա նշումների համար նախատեսված հատված և գրական մաս, նոր ժողովածուում ընդգրկված են Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունները, նաև շաբաթվա որոշակի օրերի հետ կապված նրա կյանքի դրվագներ, կարևոր իրադարձություններ, հատվածներ նամակներից, հուշերից, լուսանկարներ և այլն: Գրքում ընդգրկված նյութերին ծանոթությամբ ընթերցողը կարող է հետևել երևելի հայի, հանճարեղ բանաստեղծի և մեծ մարդու կյանքի ու ստեղծագործության ընթացքին: Տեսնել բնության, արվեստի ու մարդկանց հետ շփումներից ծնվող հիացմունքն ու ներշնչանքը, նաև հայ...
«Զանգակ » հրատարակչության՝ 2017 թվականին սկզբնավորված «Ոչ մի շաբաթ առանց բանաստեղծության. ընտրանի– օրագիր» նախագիծը, անցնելով անկախության պոեզիայի (2017), հայ դասական բանաստեղծության (2018) և Հովհաննես Թումանյանին նվիրված հոբելյանական (2019) հրատարակությունների հանգրվաններով, այս անգամ ընթերցողին է ներկայանում «Ոչ մի շաբաթ առանց Հրանտ Մաթևոսյանի» գրքով։ Հայ մեծ արձակագրի ծննդյան 85– ամյակին նվիրված այս ընտրանին պահպանել է արդեն հրատարակված ժողովածուների ձևաչափը, այն է` շաբաթվա օրերն ընդգրկող, նշումների համար նախատեսված հատված և գրական մաս։ Գրքում ներառված են հատվածներ Հրանտ Մաթևոսյանի գրեթե բոլոր երկերից, պատառիկներ նրա ստեղծագործական ժառանգության կարևոր մասը կազմող հարցազրույցներից, հատվածներ էսսեներից, տարբեր հրատարակությունների առաջաբաններից ու հոդվածներից:
Գիրքը համաշխարհային մտքի գանձարան է, որտեղ հավաքված են տարբեր ժամանակների մեծագույն մտածողների, հայ և արտասահմանյան գրողների, գիտնականների, արվեստագետների, քաղաքական գործիչների, ժողովուրդների ասույթները, մտքերը: Գրքում կան նաև բառախաղեր, կատակներ, զրույցներ, հանրագիտարանային, հետաքրքրաշարժ տեղեկություններ, թևավոր արտահայտություններ, պատկերավոր դատողություններ, սահմանումներ: Այստեղ ամփոփված է շուրջ հինգ հազար ասույթ և հանրագիտարանային չորս հարյուր հոդված:
Ժողովածուն ներառում է աշխարհի ժողովուրդների ուսանելի հեքիաթներ, առակներ ու լեգենդներ, որոնք ճանաչողական և դաստիարակչական մեծ նշանակություն ունեն: Պատմություններից շատերը ուղեկցվում են հարցերով և առաջադրանքներով, որոնք նպատակաուղղված են երեխաների ինքնուրույն մտածողության խթանմանը, բարոյական հասունացմանը, տարեկիցների հետ համագործակցելու ունակությունների զարգացմանը: Գիրքը կարող է օգտագործվել ինչպես տնային ընթերցանության, այնպես էլ դպրոցական երեխաների հետ խմբակային պարապմունքներ անցկացնելու համար:
Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների այս հատորը թվով չորրորդն է “Տիեզերքը ափի մեջ”, “Նարեկացու աղերսանքը” ու “Կաքավաբերդի առեղծվածը” ժողովածուներից հետո, որը նվիրված է արվեստի, գրականության, փիլիսոփայության, պատմության ու նաև գիտության տարբեր հարցերին: Վեց էսսե է նվիրված միայն ճարտարապետությանը: Բոլորովին նոր մոտեցմամբ է ներկայացվում Լեոնարդո դա Վինչիի Հայաստանում լինելու վարկածը: Ցնցող է Էվերեստի նվաճմանը նվիրված պատմությունը: Փաստեր, ապրումներ, խորհրդածություններ` բոլորովին նոր, շատ հաճախ անսպասելի վերջավորություններով, և այդ ամենը գրական, լեզվական ու ոճական հետաքրքիր մատուցմամբ:
Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների այս հատորում` թվով վեցերորդ, ներկայացված են նրա վերջին գործերը, այդ թվում չհրատարակված: Դրանք նվիրված են պատմության, արվեստի, փիլիսոփայության, գիտության, ճարտարապետության, կոսմոսին առնչվող հարցերին: Հուզիչ է “Ռամզես-Նեֆերտարի…” պատմությունը: Անակնկալ պիտի համարել “Հանճարեղ կանայք” ինքնատիպ էսսեն: Խիստ ուշագրավ է “Ինչ է ամբոխը” հոգեբանական-փիլիսոփայական ուսումնասիրությունը: Ուշադրություն է գրավում “մարդ-տիեզերք”, “պետություն-գիտություն” պրոբլեմների նորովի ու խիստ տպավորիչ մատուցումը:
Գիրքը Գրիգոր Գուրզադյանի էսսեների հինգերորդ ժողովածուն է` նվիրված փիլիսոփայությանը, արվեստին, պատմությանը, գրականությանը, ճարտարապետությանը, նաև գիտությանն ու կոսմոսին առնչվող իրադարձություններին: Տպավորիչ է իտալական Ռենեսանսի հանճարներին նվիրված ընդարձակ շարքը, հելլենական Հունաստանի արվեստը ներկայացնող տրիլոգիան: Չորս էսսե նվիրված է վերջին տարիներին կոսմոսում տեղի ունեցած խոշորագույն իրադարձություններին:
Ներկա հատորը հեղինակի էսսեների` թվով ութերորդ ժողովածուն է` նվիրված այսօրվա գիտության խոշորագույն պրոբլեմներից մեկին` գալակտիկային: Հեղինակը ցույց է տալիս, թե ինչ հեղաշրջող դեր է խաղացել ու շարունակում է խաղալ, արդեն երկու տասնամյակ անընդմեջ, Հաբբլ անունը կրող այդ վիթխարի կոսմիկական տելեսկոպը: Գրքում բերված են շուրջ քառասուն գալակտիկաների խիստ տպավորիչ նկարները, բոլորն էլ գունավոր` այդ տելեսկոպի օգնությամբ ստացված:
«Լավ է» ժողովածուն «Ապրելու արվեստը» խորագրով նախկինում լույս տեսած հոգեբանափիլիսոփայական առակների ժողովածուների շարունակությունն է: Ժողովածուում ընդգրկված են տարբեր դարաշրջաններում և մշակույթներում ստեղծված բազմազան թեմատիկայով առակներ և ուսանելի պատմություններ, որոնք հայերենով լույս են տեսնում առաջին անգամ: Նախորդ հատորյակների պես այս ժողովածուում ևս տեղ են գտել արևելյան, բուդդիստական, հնդկական, ձեն, ժամանակակից և այլ առակներ: Ժողովածուն նախատեսված է ինչպես ընթերցողների լայն շրջանի, այնպես էլ մասնագետների համար